چند روش مستقيم براي حفظ سلامت مغز

چند روش مستقيم براي حفظ سلامت مغز

ـ بازي هاي فكري مانند شطرنج انجام دهيد.
ـ جدول كلمات متقاطع و سودوكو حل كنيد.
ـ مطالعه كنيد
ـ مهارت هاي جديد ياد بگيريد؛ موسيقي، زبان خارجي، بازي و حتي مسير جديد خانه.
ـ كارهايي مانند باغباني را امتحان كنيد.

چند روش ساده براي يادآوري

چند توصيه براي به خاطر سپردن تاريخ ها، برنامه ها، كارهاي آينده و شماره تلفن ها:

ـ فهرست و يادداشت تهيه كنيد.
ـ روزهاي مهم را روي تقويم يا به صورت الكترونيكي روي وسايلي مانند تلفن هاي همراه مشخص كنيد.
ـ اگر در به خاطر آوردن نحوه انجام كاري به مشكل بر مي خوريد، مراحل آن را يادداشت كنيد.

چند توصيه براي به خاطر آوردن محلي كه وسايل تان را گذاشته ايد

ـ وقتي با وسايل پر مصرفي مانند تلفن همراه، كليد، عينك، ساعت و... كاري نداريد آنها در همان محلي قرار دهيد كه موقع كار كردن مي گذاريد.
ـ اگر مي خواهيد جاي يك وسيله مهم را عوض كنيد، هنگام قرار دادن آن در جاي جديد خوب به محل نگاه كنيد و جايش را با صداي بلند بگوييد.
ـ در صورت لزوم محل اشيا و وسايل پرمصرف را يادداشت كنيد.

هر ۷ دقیقه یک ایرانی آلزایمر می‌گیرد

شرايط مبتلايان به آلزايمر با يكديگر متفاوت است؛ بعضي از آنها براي ادامه زندگي به ديگران وابسته‌اند و بعضي ديگر هم حتي مي‌توانند به تنهايي زندگي كنند ولي به سختي.

آنها فراموش‌کنندگانی هستند که فراموش شده‌اند؛ زندگی برایشان سناریوی تلخی شده است که گاهی گم می‌شوند و گاهی گم می‌کنند. در لحظاتی حتی با خود هم غریبه می‌شوند و اسم خودشان را هم یادشان نمی‌آید. سخن از بیماری‌ای است که روز به روز شایع‌تر می‌شود و شاید نفر بعدی من یا شما باشیم. نامش «آلزایمر» است و تخمین زده می‌شود که ۵۰۰ تا ۶۰۰ هزار نفر در ایران به آن مبتلا باشند.

«مامان‌بزرگ دیگر سنا کوچولو را نمی‌شناسد و هر دفعه که دختر کوچولو با ذوق به طرف مامان‌بزرگ می‌رود از اینکه او نگاهش را برمی‌گرداند ناراحت می‌شود. مادر سنا برای دختر کوچولو توضیح می‌دهد که مامان‌بزرگ مریض است و او نباید از رفتارش ناراحت شود و باید به مادر کمک کند تا داروهای مادربزرگ را به او بدهد.»

این تنها یک صحنه کوچک از زندگی کسانی است که با این درد بی‌دوا دست و پنجه نرم می‌کنند. بیماری آلزایمر یک نوع اختلال عملکرد مغزی است که طی آن به تدریج توانایی‌های ذهنی بیمار تحلیل می‌رود. بارزترین تظاهر زوال عقل، اختلال حافظه است. اختلال حافظه معمولا به تدریج ایجاد شده و پیشرفت می‌کند.

در ابتدا اختلال حافظه به وقایع و آموخته‌های اخیر محدود می‌شود ولی به تدریج خاطرات قدیمی هم آسیب می‌بینند. بیمار پاسخ سوالی را که چند لحظه قبل پرسیده ‌است فراموش می‌کند و مجددا همان سوال را می‌پرسد. بیمار وسایلش را گم می‌کند و نمی‌داند کجا گذاشته است. به تدریج در شناخت دوستان و آشنایان و نام بردن اسامی آنها نیز مشکل ایجاد می‌شود. کم‌کم مشکل مسیریابی پیدا شده و اگر تنها از منزل بیرون برود ممکن است گم شود.

در موارد شدیدتر حتی در تشخیص اتاق خواب، آشپزخانه، دستشویی و حمام در منزل خودش هم مشکل پیدا می‌کند. بروز اختلال در حافظه و روند تفکر سبب آسیب عملکردهای اجتماعی و شخصی بیمار شده و در نتیجه ممکن است سبب افسردگی، عصبانیت و پرخاشگری بیمار شود. در هر چهار ثانیه یک نفر در جهان و در هر هفت دقیقه یک نفر در ایران به بیماری آلزایمر مبتلا می‌شوند و روز به روز بر تعداد مبتلایان به این بیماری افزوده می‌شود به حدی که پیش‌بینی می‌شود تا ۳۵ سال آینده آمار مبتلایان به این بیماری در جهان سه برابر ‌شود.

 وضعیتی که روز‌به‌روز بدتر می‌شود
عالیه ۷۵ ساله یکی از مبتلایان به آلزایمر است که روز به روز وضعیتش بدتر می‌شود. فرزانه دختر بزرگ اوست که از مادرش مراقبت می‌کند. او به «آرمان» می‌گوید: مادرم پنج سال است که آلزایمر دارد و روز به روز وضعیتش بدتر می‌شود. اوایل نگهداری از او راحت‌تر بود ولی در یک سال اخیر خیلی وضعیت مادرم بدتر شده است و برادرم هم در نگهداری از او به من کمک می‌کند.

مادرم، من و داداشم را نمی‌شناسد و می‌گوید بچه‌های من هنوز در گهواره هستند و احساس می‌کند که هنوز جوان است. او ادامه می‌دهد: دائم دوست دارد بیرون برود و وقتی به او اجازه نمی‌دهیم عصبانی می‌شود. دیگر از پس کارهای معمول مانند دستشویی رفتن، غذا خوردن و بقیه کارهایش برنمی‌آید. بعضی اوقات هم اسم خودش را یادش نمی‌آید.

اشاره‌ای به مادرش که آرام یک گوشه نشسته است می‌کند و می‌گوید: بعضی اوقات این‌طوری آرام است و حرف نمی‌زند و بعضی وقت‌ها خیلی عصبانی می‌شود و دائم بی‌قراری می‌کند. شرایط مبتلایان به آلزایمر با یکدیگر متفاوت است؛ بعضی از آنها برای ادامه زندگی به دیگران وابسته‌اند و بعضی دیگر هم حتی می‌توانند به تنهایی زندگی کنند ولی به سختی.

زهرا ۶۸ ساله به گفته همسایه‌هایش در مراحل اولیه آلزایمر است و ۳۰ سالی از فوت همسرش می‌گذرد. به تنهایی فرزندانشان را بزرگ کرده است و بعد از ازدواج آنها تنها زندگی می‌کند.

بعد از اینکه فرزندان فهمیدند که مادر آلزایمر دارد خواستند که با آنها زندگی کند ولی زیربار نرفت و از سوی دیگر دوست ندارد فرزندانش هم با او زندگی کنند. او زندگی در تنهایی را می‌خواهد ولی تنها زندگی کردن برای کسی که به آلزایمر مبتلاست کار آسانی نیست. یکی از همسایه‌ها می‌گوید: خیلی اوقات غذایش می‌سوزد.

بعضی اوقات یادش می‌رود شیر گاز را ببندد. کلید‌ها را گم می‌کند و هزار و یک مشکل دیگر. مریضی قلبی‌اش هم قوز بالا قوز شده است. همسایه‌ها همیشه به او سر می‌زنند و حواسشان به اوست. فرزندانش هم هر روز مسافت زیادی را برای دیدن مادر می‌آیند ولی او دوست ندارد پیشش بمانند و می‌گوید فرزندانشان شلوغ هستند و من حوصله سرو صدا ندارم.

 به زمین و زمان بی‌اعتماد می‌شوند
محمود ۸۰ ساله یکی دیگر از مبتلایان به آلزایمر است. مهران نوه بزرگ او درباره وضعیت پدربزگش به «آرمان» می‌گوید: پدربزرگ خیلی بی‌اعتماد شده است و دائم از دزدیده شدن وسایلش شاکی است. باید دائم یک نفر حواسش به او باشد وگرنه شروع به دعوا با همسایه‌ها می‌کند و می‌گوید آنها وسایلم را برداشته‌اند. نسبت به همه‌چیز اعتماد خود را از دست داده است و احساس امنیت ندارد و حتی گاهی اوقات می‌گوید که می‌خواهند من را بکشند.

مادر مهران در تکمیل حرف‌های پسرش می‌گوید: اوایل از فراموش کردن‌های کوچک شروع شد و الان وضعیت خیلی بدتر شده است. پدرم یک حرف را چند بار تکرار می‌کند و خیلی وقت‌ها افراد را با یکدیگر اشتباه می‌گیرد. دائم سراغ مادرم را که ۱۵ سال قبل فوت کرده است می‌گیرد.

بعضی وقت‌ها این فراموش‌کاری‌هایش دردسر می‌شوند. نمونه آن اوقاتی است که یادش می‌رود نیم ساعت قبل غذا خورده است و می‌گوید باید دوباره به من غذا بدهید و اگر مانع غذا خوردن چندباره‌اش شویم عصبانی می‌شود. او ادامه می‌دهد: خانه ماندن را دوست ندارد و همیشه می‌خواهد بیرون باشد و وقتی هم که بیرون می‌رود دائم با مردم دعوا می‌کند. نگهداری از پدر کار سختی شده است و یک نفر به سختی از پس او بر می‌آید.

 فرد، خانواده و جامعه درگیر هستند
یک عصب‌شناس با اشاره به اینکه مشکل بیماران آلزایمری گسترده‌تر از چیزی است که به نظر می‌آید، به «آرمان» می‌گوید: مشکل بیماران آلزایمری فقط معطوف به خودشان نیست بلکه خانواده و اجتماع هم با مشکل آنها درگیر هستند.

حسن عشایری می‌افزاید: این بیماری وقتی پیشرفت می‌کند مشکلات زیادی را برای فرد و خانواده‌اش ایجاد می‌کند و به مرور حتی ممکن است رفتارهای خطرآفرین از فرد سر بزند که ضرر آنها به خودش و دیگران برسد.

چون بیمار نمی‌تواند کفیل خود باشد و از پس زندگی روزمره‌اش بر آید به پرستارانی نیاز پیدا می‌کند که از او مراقبت کنند. او ادامه می‌دهد: نگهداری از این بیماران به حمایت‌های دولتی نیاز دارد در غیر این صورت سالیان متمادی مراقبت از بیماران آلزایمری که شرایط سختی دارند برای خانواده‌های آنها مشکلاتی را ایجاد می‌کند که مشکل اقتصادی تنها یکی از آنهاست.

بعضی از اعضای خانواده که سالیان دراز و بدون هیچ حمایتی از بیمارانی که شرایط سختی دارند نگهداری می‌کنند بعد از مدتی خودشان هم بیمار می‌شوند. استرس مزمن مراقبت از بیماران باعث می‌شوند آنها به سندرم مراقبان، که افسردگی همراه با خشونت است دچار شوند. او تاکید می‌کند: به همین دلیل گفته می‌شود که مشکل بیماران آلزایمری یک مشکل فردی، خانوادگی و اجتماعی است و تمامی سطوح با آن درگیر هستند.

عشایری می‌گوید: دولت می‌تواند با راه‌اندازی مراکزی که در آن از بیماران آلزایمری مراقبت می‌شود، آموزش‌های لازم را به خانواده‌های آنها بدهد و آنها را در زمینه مراقبت از این بیماران توانمند کند.

آلزایمر (فراموشی) در زنان

در حال حاضر درمان قطعی برای این بیماری وجود ندارد، اما روش‌های درمانی که نشانه‌هایی از امید را نوید می‌دهد وجود دارد. تحقیقات برای یافتن علت بیماری با جدیت در حال انجام است و یک روز درمان قطعی و یا پیشگیری از بیماری تحقق پیدا خواهد نمود.

بیماری آلزایمر چیست؟

آلزایمر یکی از بیماری‌های مغز است که باعث کاهش مستمر حافظه بیمار می‌گردد. کاهش حافظه به تدریج به دمانس (خردزدایی) که فقدان عملکردهای ذهنی (قدرت تفکر، یادآوری، منطق و قدرت تجزیه و تحلیل) است، تبدیل شده و با زندگی روزمره بیمار تداخل می‌نماید.

آلزایمر به تدریج ظاهر می‌شود و باعث می‌گردد که بیمار حوادثی را که اخیرا رخ داده است، فراموش کرده و از انجام وظایف عادی روزمره زندگی ناتوان گردد. شدت پیشرفت بیماری از فردی به فرد دیگر متفاوت بوده و باعث تغییر رفتار، تغییر شخصیت، سردرگمی و اختلال در قضاوت بیمار می‌شود. بیمار در برقراری ارتباط مشکل پیدا می‌کند. تلاش وی در یافتن لغات و تفکر هدف‌دار به شکست منجر می‌گردد و نهایتا بیمار کاملا در مراقبت از خود ناتوان می‌گردد.

زنان و بیماری آلزایمر

به دلایلی که هنوز روشن نشده است، زنان بیشتر از مردان به آلزایمر مبتلا می‌شوند. شاید یکی از دلایل عمده آن است که زنان به طور متوسط بیشتر از مردان عمر می‌کند و همزمان با افزایش سن، شیوع آلزایمر بیشتر می‌شود.

گفته می‌شود که ممکن است در دوران یائسگی به علت کاهش هورمون استروژن، زمینه بروز آلزایمر فراهم گردد، اما این مطلب تایید نشده است و تحقیقات بسیاری لازم است انجام شود تا نشان دهد آیا تجویز استروژن، درمان موثری برای آلزایمر می‌باشد یا خیر؟

علت دیگر می‌تواند تحصیلات کمتر زنان و حضور کمتر آنان در عرصه‌های اجتماعی باشد. البته این‌ها فرضیاتی هستند که در حال حاضر به دقت تحت بررسی است.

البته هر عاملی که باعث افزایش فشار خون و بالا رفتن کلسترول شود، تغذیه نامناسب، فعالیت‌های فکری پیش پا افتاده و استفاده نکردن از خلاقیت و قوای ذهنی، همچنین تعامل اجتماعی کمتر، این‌ها عوامل محیطی موثر در ابتلا به بیماری آلزایمر هستند.

اما مهم‌ترین عامل در بیماری آلزایمر سن بالا است و نیز استعداد ژنتیکی که بشر در حال حاضر قادر به کنترل این دو حالت نیست. در خانواده‌هایی که اعضایی از آن‌ها به بیماری آلزایمر مبتلا بوده‌اند، حتما باید افراد در سنین سالمندی تحت نظر قرار گیرند.

درمان ریشه کن کننده‌ای که بتواند پروتئین ایجاد کننده بیماری آلزایمر را از مغز پاک کند، هنوز یافت نشده است، ولی موادی که بتوانند حافظه را تقویت کنند وجود دارند. به خصوص درمان‌هایی وجود دارند که می‌توانند اختلالات روانپزشکی بیماران نظیر بدبینی، پرخاشگری، بی خوابی و راه رفتن‌های زیاد را کنترل کنند.  

قانونی در علم پزشکی وجود دارد که برای بهبود عملکرد مغز باید از آن استفاده کرد. همان طور که ورزشکاران برای ورزیده‌تر شدن عضلاتشان به ورزش و تمرین می‌پردازند، افراد نیز با خلاقیت و استفاده از مغز، ابتلا به بیماری آلزایمر را به تعویق می‌اندازند.
افرادی که به مسائل بسیار ساده اشتغال دارند و در فعالیت‌های روزمره خود از خلاقیت و تفکر استفاده نمی‌کنند، بیشتر از سایر افراد در معرض خطر ابتلا به بیماری آلزایمر هستند

تحقِقات علمی نشان داده است افرادی که کمتر از هشت سال تحصیلات دارند، بیش از سایرین در معرض خطر ابتلا به بیماری آلزایمر قرار دارند.

زنان و سن بالای 75 سال

دکتر جلال بختیاری عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی سمنان در این باره اظهار داشت:

«پس از سن 75 سالگی خطر ابتلا به بیماری آلزایمر در زنان بیشتر از مردان است و در مجموع، عارضه سکته مغزی و بیماری‌های نورلوژیک، آلزایمر و پارکینسون در افراد سالمند بسیار شایع است.

تجمع پلاک‌های امیلوئیدی در بروز بیماری آلزایمر نقشی عمده دارند و بررسی‌ها، نشان دهنده ارتباط بین کلسترول بالا و ابتلا به بیماری آلزایمر در سالمندان است.

مصرف روزانه مقادیر بالای الکل و سطح پایین تحصیلات نیز از عوامل افزاینده خطر ابتلا به زوال عقلی محسوب می‌شوند. به همین سبب، شناخت عواملی که خطر ابتلا به بیماری آلزایمر را می‌افزایند جهت آغاز اقدامات پیشگیرانه پیش از بروز بیماری دارای اهمیت فراوانی است.

شرایط و کیفیت زندگی در ایران و کشورهای توسعه یافته تفاوت دارد، به طوری که سن یک سالمند در کشور ما 60 سال تعریف می‌شود، ولی در کشورهای توسعه یافته سن بالای 75 سال به عنوان شاخص سن سالمند شناخته می‌شود.»

علائم آلزایمر در زنان شدیدتر است

نتایج یک بررسی جدید نشان داده است که علائم بیماری آلزایمر در شرایط یکسان در زنان شدیدتر از مردان است. شواهد علمی و تحقیقاتی نشان می‌دهد که پیامدهای بیماری آلزایمر روی زنان و مردان متفاوت است.

بسیاری از مطالعات انجام شده درباره تاثیر تفاوت‌های جنسی در توانایی‌های ذهنی بر این نکته اشاره دارند که مشکلات و ناتوانی‌های گفتاری در زنان مبتلابه آلزایمر نسبت به مردان بیشتر است.

به گفته این محققان، اختلال در مهارت‌های تشخیص اسامی در زنان مبتلا به آلزایمر بیشتر از مردان بروز می‌کند و این تفاوت‌ها با گذشت زمان ادامه پیدا می‌کند.

اما وقتی نوبت به مشکلات رفتاری می‌رسد، مردان مبتلا به آلزایمر بیشتر از زنان از این لحاظ آسیب می‌بینند و شدت ناتوانی‌های رفتاری در مردان مبتلا به آلزایمر با پیشرفت بیماری بیشتر می‌شود. در واقع توانایی‌های مدیریت رفتاری در مردان بیمار بیشتر از زنان دچار اختلال می‌شود.

آلزایمر در کمین زنان مبتلا به چاقی شکمی

انباشته شدن چربی دور شکم در سن میانسالی، با بروز آلزایمر در دوران سالمندی ارتباط مستقیم دارد.

نتایج یک تحقیق جدید نشان داده است: زنانی که دور کمر خود چربی ذخیره می‌کنند و شکم بزرگ دارند، دو برابر بیشتر از دیگر زنان در سنین سالمندی با خطر مبتلا به زوال عقل و اختلال مشاعر مواجه هستند.

هر فردی که مقدار زیادی چربی در اطراف شکم خود داشته باشد بیشتر با خطر مرگ زودهنگام ناشی از حمله قلبی یا مغزی مواجه است. این افراد اگر به هر دلیلی تا سن 70 سالگی و بیشتر عمر کنند، نسبت به سایر همسالان خود بیشتر در معرض خطر زوال عقل قرار دارند.

گفتنی است، این محققان در بررسی‌های خود هیچ رابطه‌ای بین شاخص توده بدنی بالا و بروز آلزایمر پیدا نکردند، به این معنی که چاقی کل بدن به اندازه چاقی دور شکم در ابتلا به آلزایمر تاثیرگذار نیست.

مصرف مواد غذایی

مصرف برخی مواد غذایی نیز می‌تواند خطر ابتلا به آلزایمر را کاهش دهد. از آن جمله می‌توان به مصرف ماهی مانند قزل‌آلا و ساردین ( به علت وجود اسید چرب امگا3)، سیب (حاوی مواد آنتی اکسیدان)، زردچوبهظ¬ گردوظ¬ بادام، روغن زیتون، لوبیا و سویاظ¬ زرده تخم‌مرغ (به دلیل دارا بودن لسیتین) و همچنین مصرف مکمل‌های ویتامین B به خصوص ویتامین‌های B12 و B6 اشاره نمود.

پیشگیری از آلزایمر با این خوردنی

نتایج یک مطالعه نشان می دهد که مصرف سیر روند پیری را کند و از ابتلای مغز به بیماری پیشگیری می کند.به گزارش پارس به نقل از ایرنا محققان دانشگاه میسوری آمریکا در یک مطالعه متوجه شدند که سیر می تواند به روش های بسیاری موجب سالم نگاه داشتن انسان ها شود.آنها متوجه شدند که سیر دارای یک ماده مغذی است که از پیر و بیمار شدن مغز پیشگیری می کند.در این مطالعه محققان محور توجه خود را بر روی یک کربوهیدرات مشتق از سیر به نام FruArg متمرکز کردند و نقش آن را در واکنش های محافظتی بررسی کردند.محققان توانایی این ماده غذایی را بر مهار و حتی برعکس کردن آسیب سلول مغزی ناشی از استرس های محیطی بررسی کردند.

استرس های محیطی می تواند شامل روند پیری، سیگار کشیدن، آلودگی هوا، آسیب مغزی و یا مصرف بیش از حد الکل باشد.نتایج این مطالعه نشان داد که سیر نه تنها روند پیری را کند می کند بلکه می تواند از ابتلا به بیماری های عصبی مرتبط با افزایش سن مانند آلزایمر و پارکینسون پیشگیری کند.

محققان دانشگاه میسوری متوجه شدند که وجود این کربوهیدرات در سیر عامل این فواید است.زوزانگ گو استادیار پاتولوژی و آناتومی در دانشکده پزشکی میسوری که ریاست این مطالعه را بر عهده داشت، می گوید: سیر یکی از مکمل های غذایی پر مصرف است.بیشتر مردم سیر را به دلیل برخورداری از مولفه های محتوی سولفور که منبع خوبی از آنتی اکسیدان است، یک ماده غذایی مفید در نظر می گیرند.محققان قصد دارند در آینده اثرات FruArg را بر سایر سلول های بدن که با ابتلا به بیماری هایی مانند بیماری قلبی، دیابت و سرطان مرتبط هستند، مطالعه کنند.